Dit verhaal gaat over het kweken van kleuren.
Ik kweek al vele jaren met slangen. Je hebt bij veel soorten zoals de Pantherophis guttata's en de Pantherophis obsoleta's veel kleuren en andere kenmerken/tekeningen (zoals motley en gestreept). Hoe kan dit gekweekt worden en hoe kan men dit bewerkstellingen? Veel kleuren komen in de vrije natuur niet voor. Denk maar eens aan de kanarie welke in de natuur gewoon groen is. Tegenwoordig is er een keur aan kleuren. En nog komen er jaarlijks nieuwe kleuren bij. De wildkleur korenslang is ieder wel bekend. Ook deze soort komt nu in vele verschillende kleur- en tekeningvormen voor.

Het kweken met kleuren?

Twee eeuwen geleden leefde Gregor Mendel.
Deze Oostenrijkse pater leefde van 1822 tot 1884, hij was tevens leraar in de biologie te Brno. Hij publiceerde in 1865 als resultaten van de kruisingsproeven met erwtenrassen zijn grondregels der erfelijkheidsleer. Sinds 1900 worden deze grondregels der erfelijkheidsonderzoek algemeen erkend. Ze staan bekend als de wetten van Mendel.

Wat betekent dit in de praktijk.

Ons genetisch materiaal wordt opgeslagen in onze genen. Genen bestaan uit kleine stukjes DNA.
DNA zijn nucleïnezuren, ingewikkelde organische verbinden met zeer grote moleculen welke een grote rol spelen bij het overdragen van erfelijk eigenschappen van levende wezens.
DNA betekent Desoxyribo Nucleic Acid. Deze moleculen zijn te vergelijken met computerbanden, die de erfelijkheidsgegevens vasthouden. Hun opneemvermogen is echter vele miljoenen keren zo groot als bij een computer.

De genen zijn in chromosomen gerangschikt. In levende cellen zijn deze chromosomen in twee spiraalachtige strengen gevormd.
Er zijn dus twee exemplaren van ieder gen. Wanneer een levend wezen nu voortplantingscellen maakt dan splitsen deze paren zich zodat iedere zaadcel of onbevrucht eitje slechts één exemplaar van ieder chromosoom bevat.
Bij een samensmelting of bevruchting komen beide genen samen en worden dan weer tot een nieuwe ordening gevormd waarin van beide ouders het genetisch materiaal is vertegenwoordig.
Bestaat het genenpaar uit twee gelijksoortige genen, dan wordt het paar homozygoot genoemd, bestaat het genenpaar uit twee verschillende genen dan wordt het paar heterozygoot genoemd. Een heterozygoot genenpaar bestaat vaak uit een dominant gen dat zichtbaar is (overheerst) en een recessief gen dat onzichtbaar blijft. In de natuur zullen albino dieren opvallen en daarom vaak te prooi vallen. Albinisme in de natuur komt weinig voor.
In onze terraria hebben de slangen geen last van predictoren. De albino dieren zijn vaak kleurrijker en derhalve meer in trek.
Maar hoe zit dat nu precies?

Voorbeelden.

Ik zal wat voorbeelden geven met behulp van de wetten van Mendel.
Bij dominante genen wordt altijd de hoofdletter gebruikt, bij de recessieve genen een kleine letter. Is er in een combinatie een hoofdletter, dan zal dat altijd dominant dus zichtbaar zijn.

We gaan kijken naar wildkleur(W) en albino(w). Wildkeur is altijd dominant op albino.
Bij een bevruchting tussen twee slangen, zullen beiden ieder een gen afstaan welke zal samensmelten tot een nieuwe genencombinatie.

Voorbeeld : heterozygoot x heterozygoot
In schema ziet het er zo uit: W1 - w1 x W1 - w1
De combinaties zijn W1W1 - W1w1 - w1W1 - w1w1
Dit betekent dus 50% heterozygoot (W1w1 en w1W1), de wildkleurgen is dominant dus deze dieren hebben een wildkleur.
25% dominant (W1W1), de wildkleurgenen zijn beide aanwezig ook deze dieren hebben een wildkleur.
25% albino (w1w1), de albino-gen is bij beide aanwezig dus deze dieren zijn albino.
Het probleem is uiteraard de herkenning van de heterozygote dieren. Dit is bijna onmogelijk of er met nog een andere gen een rol spelen (bijv geslachtsgen). Daarom worden dieren uit deze legsels vaak als mogelijk heterozygoot verkocht. (possible het.)

Nog een paar voorbeelden
Voorbeeld: albino x wildkleur
In schema ziet het er zo uit: w1 - w1 x W1 - W1
Alle combinaties zijn heterozygoot (w1W1, w1W1, w1W1, w1W1)
Deze dieren zijn alle heterozygoot voor albino maar hebben de wildkleur.

Voorbeeld: albino x heterozygoot
In schema ziet het er zo uit: w1 - w1 x W1 - w1
De combinaties zijn w1W1 - w1w1 - w1W1 - w1w1
50% is er heterozygoot (w1W1)
50% is albino (w1w1)

Deze schema's hierboven zijn eenvoudig om enigszins de wetten van Mendel uit te leggen.
Nu echter een nog wat moeilijkere voorbeeld.
Wat gebeurt er als een korenslang missing red wordt gezet op een korenslang missing black.
De korenslang missing red wordt ook wel anerythristisch genoemd. Dit zijn korenslangen zonder rode tekening dus zwarte korenslangen.
De korenslang missing black wordt ook wel amelanistisch genoemd. Dit zijn korenslangen zonder zwarte tekening dus rode korenslangen. Beide slangen zijn albino. De genen voor missing red en de genen voor missing black zijn onafhankelijk van elkaar.

Voorbeeld albino missing red (r1Z1r2Z2) x albino missing black (R1z1R2z2)
In schema ziet het er zo uit: r1Z1 - r2Z2 x R1z1 x R2z2
De combinaties zijn r1Z1R1z1 - r1Z1R2z2 - r2Z2R1z1 - r2Z2R2z2
Alle dieren zullen heterozygoot zijn voor missing red EN voor missing black zijn maar hebben de normale wildkleur. Deze dieren worden dubbel heterozygoot genoemd. Zo heb ik een korenslang welke dubbel heterozygoot is voor motley en gestreept.

Het wordt zeer interessant als je dubbel heterozygoten met elkaar kruist.
Als we deze mogelijkheden in een schema brengen, dan zouden louter statisch gezien het volgende resultaat krijgen.
Er zijn 16 mogelijkheden in negen verschillende genetische typen.
1. R1R2Z1Z2, (1) normale wildkleur
2. R1R2Z1z1 en R1R2Z1z2, (2) normale wildkleur, heterozygoot voor zwart
3. R1r1Z1Z2 en R1r2Z1Z2, (2) normale wildkleur, heterozygoot voor rood
4. R1r1Z1z1, R1r2Z1z1, R1r1Z1z2 en R1r2Z1z2, (4) normale wildkleur, heterozygoot voor beide.
5. R1R2z1z2, (1) geen zwart, normaal rood
6. R1r1z1z2 en R1r2z1z2, (2) geen zwart, heterozygoot voor rood
7. r1r2Z1Z2, (1) geen rood, normaal zwart
8. r1r2Z1z1 en r1r2Z1z2, (2) geen rood, heterozygoot voor zwart
9. r1r2z1z2, geen rood of rood dus een snowcorn.
Het grote probleem tegenwoordig is dat we niet weten of de dieren rasrein zijn.
In de loop van de jaren heb ik al de gekste combinaties uit de eieren zien komen.
Toch hoop ik dat met dit verhaal er wat duidelijkheid in het genetische verhaal van slangen is gekomen. Ik heb voor deze uitleg gebruikt gemaakt van het boek "Slangen" van Chris Mattison, de Cornsnake Morph guide 2011 en de Rode Rattenslang van Jan Cor Jacobs. Deze boeken zijn aanraders voor iedere slangenliefhebber.

Door Gerard Heijnen